Προετοιμασία ξύλου για μικροσκοπική μελέτη

Για την πλήρη αναγνώριση ενός είδους ξύλου είναι απαραίτητη η γνώση της

δοµής του. Μπορούµε να αναγνωρίσουµε ένα είδος ξύλου χρησιµοποιώντας τα

µακροσκοπικά χαρακτηριστικά ή τα µικροσκοπικά χαρακτηριστικά του. 

Η µακροσκοπική αναγνώριση στηρίζεται ωστόσο και στα φυσικά

χαρακτηριστικά του ξύλου (π.χ. βάρος, χρώµα, σχεδίαση, οσµή, σκληρότητα), 

αλλά και στα µακροσκοπικά χαρακτηριστικά, ειδικά αυτά της εγκάρσιας

επιφάνειας (π.χ. ακτίνες, πρώιµο και όψιµο ξύλο, εγκάρδιο και σοµφό ξύλο, 

ρητινοφόροι αγωγοί, πόροι, κ.ο.κ.).

 Για τον εντοπισµό των φυσικών

χαρακτηριστικών του ξύλου, εκτός από τις αισθήσεις µας, χρησιµοποιούµε και

ορισµένα τέστ, όπως λ.χ. χάραξη της επιφάνειας του ξύλου µε το νύχι, 

αίσθηση του βάρους, κ.ά. Χρησιµοποιούµε επίσης και µικρό µεγεθυντικό

φακό µε τον οποίο παρατηρούµε λείες εγκάρσιες τοµές ξύλου, τις οποίες

δηµιουργούµε µε κοφτερό µαχαίρι ή ξυράφι. 

Αν θελήσουµε να παρατηρήσουµε το είδος και το µέγεθος των κυττάρων του

ξύλου, το είδος και τις λεπτοµέρειες των ακτίνων και των βοθρίων και άλλα

µικροσκοπικά χαρακτηριστικά του ξύλου, τότε πρέπει να χρησιµοποιήσουµε

το µικροσκόπιο (=απλό µικροσκόπιο) εφαρµόζοντας εργαστηριακές µεθόδους

προετοιµασίας λεπτών δειγµάτων. 

Ιδιαίτερες δυσκολίες παρουσιάζονται κατά την αναγνώριση ξύλου των

κλαδιών, των ριζών, του ξύλου που προσβλήθηκε από µύκητες ή βακτήρια, 

του ξύλου µε ανώµαλη δοµή, καθώς και του ξύλου που βρίσκεται σε τάφους

µέσα στο έδαφος ή σε ναυάγια πλοίων. Για τις περιπτώσεις αυτές

εφαρµόζονται ειδικές µέθοδοι και τεχνικές. 

Η αναγνώριση του ξύλου βρίσκει εφαρµογή στο εµπόριο, σε µονάδες

κατεργασίας ξύλου, στους καταναλωτές προκειµένου να επιλέξουν το

καταλληλότερο είδος για τις κατασκευές τους, σε επιστήµες, όπως λ.χ. 

αρχαιολογία, δενδροχρονολογία, εγκληµατολογία, κ.ά. 

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Η µικροσκοπική παρατήρηση του ξύλου γίνεται είτε µε µικρές λεπτές τοµές

ξύλου ή µε αποϊνωµένο ξύλο (= λεπτέςίνες ξύλου). 

Η τεχνική δηµιουργίας τέτοιων µικροτοµών αποτελέιται από τα ακόλουθα

στάδια: 

Προετοιµασία ξύλου

 Τοµή

Χρώση

 Στερέωση µικροτοµών

1. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΞΥΛΟΥ

Το ξύλο πρέπει να υποστεί µία διαδικασία µαλάκυνσης (=µαλάκωσης) 

προκειµένου να καταστεί δυνατή η δηµιουργία µικροτοµών ξύλου µε τη

βοήθεια ειδικής συσκευής. Τα κύρια στάδια της διαδικασίας µαλάκυνσης είναι

τα ακόλουθα: 

Πρώτα δηµιουργούµε µικρούς κύβους ξύλου διαστάσεων 1x1x1cm

κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι πλευρές του κύβου να αντιστοιχούν σε

ακτινική, εφαπτοµενική και εγκάρσια τοµή του ξύλου. Η εγκάρσια τοµή

είναι κάθετη προς τον άξονα του δένδρου, η ακτινική τοµή είναι κατά

µήκος τοµή, διέρχεται από την εντεριώνη και ακολουθεί την

κατεύθυνση µίας ακτίνας, ενώ η εφαπτοµενική τοµή είναι κατά µήκος

τοµή, δηλαδή κάθετη προς την εγκάρσια τοµή και εφάπτεται ενός

ετησίου δακτυλίου. Τα στοιχεία δοµής του ξύλου είναι διαφορετικά στις

τρεις αυτές τοµές. 

™ Στη συνέχεια εµβαπτίζουµε τους κύβους ξύλου πλήρως µέσα σε νερό ή

τους βράζουµε µε αποσταγµένο νερό σε κάψα pyrex µέχρις ότου τα

δείγµατα ενυδατωθούν και βυθισθούν. Με το βράσιµο αποµακρύνεται ο

αέρας από τα αγγεία. Καλύτερα αποτελέµατα έχουµε εάν το δείγµα

µεταφέρεται από το βραστό νερό σε κρύο νερό για λίγα λεπτά. 

™ Αποθηκεύουµε τα δείγµατα σε διάλυµα ίσων µερών γλυκερίνης και

αιθυλικής αλκοόλης ή γλυκερίνης, αιθυλικής αλκοόλης και νερού µε

αναλογία 1:2:3. 

Σε περιπτώσεις πολύ σκληρών ξύλων, η µαλάκυνση επιτυγχάνεται µε

υδροφθορικό οξύ (HF) ή µε διάλυµα υπεροξειδίου του υδρογόνου και οξικού

οξέος ή µε ατµό. 

Μέθοδος υδροφθορικού οξέος

Μετά την πλήρη διαβροχή των κύβων ξύλου, τους τοποθετούµε σε διάλυµα

υδροφθορικού οξέος και νερού σε αναλογία 2:1 ή 1:1, όπου παραµένουν για 2 

ηµέρες έως µερικές βδοµάδες, ανάλογα µε το είδος του ξύλου και την

περιεκτικότητά του σε πυρίτιο (λ.χ. για δρύ 2 ηµέρες, για ίταµο 4 ηµέρες, για

Teak 6 ηµέρες). Στη συνέχεια και αφού αποµακρύνουµε το πυρίτιο από την

επιφάνεια του ξύλου, τοποθετούµε τα δείγµατα σε µίγµα γλυκερίνης–

αλκοόλης για µερικές ηµέρες. Ο χειρισµός αυτός γίνεται µόνο στα πολύ

σκληρά ξύλα που περιέχουν πυρίτιο. 

Μέθοδος οξικού οξέoς και υπεροξειδίου του υδρογόνου

Τοποθετούµε τα δείγµατα σε γυάλινο δοχείο που περιέχει µίγµα οξικού οξέος

και υπεροξειδίου του υδρογόνου σε αναλογία 1:1 και είναι συνδεδεµένο µε

υδρόψυκτο συµπυκνωτή. Βράζουµε ήπια το υγρό για µία ώρα και στη

συνέχεια παίρνουµε τα δείγµατα του ξύλου, τα οποία καθαρίζουµε σχολαστικά

µε νερό και είναι έτοιµα για τοµές. Για πολύ σκληρά ξύλα, το βράσιµο διαρκεί

1 ½ ώρες ή και περισσότερο χρόνο. Συνέχιση του βρασµού πέραν του

κανονικού προκαλεί αποΐνωση του ξύλου. 

Μία άλλη µέθοδος µαλάκυνσης του ξύλου επιτυγχάνεται µε πρόσπτωση ατµού

στην επιφάνεια του δείγµατος κατά τη διάρκεια τοµής (µέθοδος ατµού). 

Άλλες χηµικές ουσίες που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για µαλάκυνση του

ξύλου είναι οι ακόλουθες: 

• Θειϊκό οξύ, ζεστό 0,5-5% 

• Υδροξείδιο του καλίου (ΚΟΗ), ζεστό, 2-4% σε αλκοόλη

• Υδροξείδιο του νατρίου (ΝαΟΗ), ζεστό 0,5-5%, σε νερό

• ∆ιάλυµα αλκοόλης-γλυκερίνης

• Γλυκερίνη (χειρισµός ξύλου µε βράσιµο σε γλυκερίνη) 

• Υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η202) 

• Φαινόλη σε 130–140οC 

• Ουρία σε 150–160οC

Οι διάφορες χηµικές ουσίες που χρησιµοποιούνται για µαλάκυνση του ξύλου, 

είναι δυνατό να προκαλέσουν διόγκωση και παραµόρφωση των ιστών, καθώς

και µεταβολή της χηµικής σύστασης του ξύλου σε µικρότερο ή µεγαλύτερο

βαθµό. Οι µεταβολές όµως αυτές δεν αλλάζουν τη δοµή και τη µορφολογία

των ξυλωδών κυττάρων και ιστών. 

Εάν επιθυµούµε να δηµιουργήσουµε τοµές ξύλου προσβεβληµένου από

µύκητες ή άλλους µικροργανισµούς, τότε πρέπει να εµποτίσουµε το δείγµα µε

παραφίνη ή συνθετική ρητίνη για να ισχυροποιήσουµε τους ευπαθείς ιστούς

του δείγµατος και να είναι δυνατή η κατεργασία τους για τοµή. 

Κλειδές αναγνώρισης του ξύλου

Η αναγνώριση του ξύλου ουσιαστικά βασίζεται στη διάκριση των κυριοτέρων

µακροσκοπικών και µικροσκοπικών χαρακτηριστικών του ξύλου που µπορούν

να απεικονίζονται κυρίως στην εµφάνιση της εγκάρσιας επιφάνειας (τοµής) 

του ξύλου. Σε πολλές περιπτώσεις, τα χαρακτηριστικά της ακτινικής ή της

εφαπτοµενικής επιφάνειας (γνωστά και ως σχεδίαση ή ‘νερά’ του ξύλου) 

µπορούν να βοηθήσουν τη διαδικασία της αναγνώρισης. 

Η αναγνώριση του ξύλου βασίζεται στη διάκριση των µακροσκοπικών

χαρακτηριστικών του ξύλου και στην εµφάνιση της εγκάρσιας επιφάνειας

(σόκορου) του ξύλου. Τα χαρακτηριστικά που µπορούν να βοηθήσουν είναι: 

ƒ η ύπαρξη ή όχι ρητινοφόρων αγωγών (ρετσίνι) (βλ. είδη πεύκων), 

ƒ το χρώµα του εγκάρδιου καιτο χρώµα του σοµφού ξύλου, 

ƒ η ύπαρξη χαρακτηριστικής σχεδίασης ή «νερών» του, 

ƒ το χρώµα ή οι διαφορές µεταξύ πρώιµου και όψιµου ξύλου. 

Σε ορισµένες περιπτώσεις, τα χαρακτηριστικά της ακτινικής ή της

εφαπτοµενικής επιφάνειας («νερά» του ξύλου) µπορούν να βοηθήσουν πάρα

πολύ, π.χ. η δρυς έχει νερά χρυσαλίδας, η οξιά έχει νερά βροχής, το πλατάνι

έχει νερά δαντέλας, κ.ο.κ. 

Ακόµα, η αναγνώριση του ξύλου µπορεί να βασιστεί και στη διάκριση των

φυσικών χαρακτηριστικών του ξύλου, δηλαδή στα παρακάτω στοιχεία: 

ƒ το βάρος του ξύλου (λ.χ. απλή ανύψωση µετο χέρι), 

ƒ τη µυρωδιά του ξύλου (λ.χ. πεύκα Æ ρετσίνι, κέδροςÆ άρωµα), 

ƒ τη σκληρότητα του ξύλου (λ.χ. µαλακό Æ λεύκη, πολύ σκληρό Æ ελιά). 

Η σωστή αναγνώριση απαιτεί, ωστόσο, πολύ καλή γνώση του ξύλου, των

φυσικών χαρακτηριστικών του και προϋποθέτει εκτός από τις καλές αισθήσεις

του ερευνητή (όραση, αφή, οσµή) και σχετική εµπειρία και προϋπηρεσία. 

Στον Πίνακα που ακολουθεί δίνονται πληροφορίες και εικόνες για τα

σπουδαιότερα είδη από τη µαλακή, τη σκληρή και την τροπική ξυλεία που

χρησιµοποιούνται στη χώρα µας. Η αναγνώριση του ξύλου µπορεί να γίνει

µετά από τη µελέτη και καταγραφή των κυριότερων χαρακτηριστικών του, 

δηλαδή: 

ƒ της πυκνότητας του ξύλου (βάρος), 

ƒ των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων του στο σόκορο (χρώµα

εγκάρδιου, χρώµα σοµφού, σκληρότητα, πρώιµο / όψιµο) και

ƒ της σχεδίασης ή των «νερών» του ξύλου. 

Η επιτυχηµένη αναγνώριση των µικροσκοπικών και µακροσκοπικών

χαρακτηριστικών του ξύλου απαιτεί, ωστόσο, την καλή γνώση της δοµής του

ξύλου, ενώ η διάκριση των φυσικών χαρακτηριστικών του ξύλου, εκτός από

τις καλές αισθήσεις του Ερευνητή, κυρίως της όρασης, της αφής και της οσµής

του, µπορεί να απαιτεί και τη σχετική εµπειρία (προϋπηρεσία). 

Ονοματολογία του ξύλου

Προτού, ωστόσο, ξεκινήσουµε την αναφορά µας στα της αναγνώρισης του

ξύλου, αξίζει το κόπο να σταθούµε στην ονοµατολογία του ξύλου για να

διευκολυνθεί έτσι η προσπάθειά µας. 

Η ονοµατολογία, οι ονοµασίες δηλαδή των διάφορων ειδών ξύλου, γίνεται

στην πράξη µε τη χρήση τριών ονοµάτων. Έτσι κάθε ξύλο έχει τα εξής

ονόµατα: 

ƒ κοινό όνοµα

ƒ εµπορικό όνοµα

ƒ βοτανικό όνοµα

Σε ορισµένα είδη είναι δυνατόν να υπάρχει η ίδια κοινή και εµπορική

ονοµασία. Τα κοινά ονόµατα είναι αυτά που έχουν δοθεί στα ξύλα και

χρησιµοποιούνται συχνά από τους ανθρώπους. Τα εµπορικά ονόµατα των

ξύλων καθιερώθηκαν στις εµπορικές συναλλαγές και σχεδόν πάντοτε

περιέχουν τα κοινά ονόµατα. Πολλά από τα εµπορικά ονόµατα έχουν δοθεί

από τους εµπόρους στην προσπάθειά τους να διαδώσουν και να καταστήσουν

δηµοφιλή τα διάφορα είδη ξύλου. Το βοτανικό όνοµα, που είναι το

επιστηµονικό όνοµα του ξύλου, είναι πάντοτε ένα και µοναδικό. Το βοτανικό

όνοµα είναι στη λατινική γλώσσα και καθορίζει τη βοτανική οικογένεια και το

βοτανικό είδος του δέντρου από το οποίο προέρχεται το ξύλο.

Πρέπει να γνωρίζουµε ότι η χώρα µας είναι χώρα ελλειµµατική σε ξύλο. Οι

περισσότερες ποσότητες ξυλείας σήµερα εισάγονται από το εξωτερικό. Τα

περισσότερα ελληνικά δάση στις µέρες µας είναι «µη παραγωγικά» δάση, που

παράγουν κυρίως καυσόξυλα και µόνον µικρές ποσότητες τεχνικής ξυλείας, 

ξυλείας δηλαδή µε καλή ποιότητα και χωρίς σφάλµατα. 

Στο εµπόριο, τα ξύλα που προέρχονται από ελληνικά δάση (εγχώρια ξύλα) 

είναι κυρίως µαύρη πεύκη, οξιά, ελάτη και λεύκη (από φυτείες). 

Παλαιότερα,  παράγονταν σηµαντικές ποσότητες και από άλλα είδη ξύλου, όπως π.χ. 

καστανιά, καρυδιά, φράξος (δεσποτάκι), φτελιά (καραγάτσι), λευκόδερµη

πεύκη (ρόµπολο), αρκέυθο (κέδρο), σφενδάµι, φιλύρα (φλαµούρι) και

κυπαρίσσι. Τώρα, τα είδη αυτά είναι σπάνια, θεωρούνται ως «πολύτιµα» και

τα περισσότερα στην ελληνική αγορά είναι εισαγόµενα. 

Τα ξύλα, όπως γνωρίζετε, χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: στα

κωνοφόρα ξύλα και στα πλατύφυλλα ξύλα. 

Στο εµπόριο τα ξύλα αυτά είναι

γνωστά µε τις ονοµασίες «µαλακή ξυλεία» (ξύλο κωνοφόρων) και «σκληρή

ξυλεία» (ξύλο πλατυφύλλων). Ξύλο που προέρχεται από τις χώρες της

Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας ονοµάζεται «τροπική ξυλεία». 

Μαλακή ξυλεία είτε ως λευκή ξυλεία είτε ως κόκκινη ξυλεία εισάγεται σήµερα

από τη Σουηδία, τη Φινλανδία, τη Ρουµανία, την Τσεχία, τη Ρωσία και άλλες

χώρες. Επίσης, εισάγεται σκληρή ξυλεία, όπως π.χ. οξιά, δρυς, καρυδιά, 

καστανιά, φλαµούρι και άλλα από τη Ρωσία, τη Σερβία, την Τσεχία, τη

Ρουµανία, τη Βουλγαρία και τις χώρες της Βαλτικής. Από τις χώρες της Ν.Α.

Ασίας (Ινδονησία, Μαλαισία) εισάγονται µεράντι, teak, κ.ά., ενώ από την

Αφρική εισάγονται ιρόκο, µαόνι, σαπέλε, αφρικανική καρυδιά, οκουµέ, 

αγιούς, µπέτε, νιαγκνόν, αµπούρα, κ.ά. Από τη Β. Αµερική (ΗΠΑ, Καναδάς) 

εισάγεται ξυλεία ερυθρελάτης, oregon pine, pitch pine, κερασιάς, σφενδαµιού

λεύκης και σηµύδας.

Εφαρµογές των ειδών ξύλου στην ελληνική αγορά

Η χώρα µας είναι ελλειµµατική σε ξύλο. Έτσι, οι µεγαλύτερες ποσότητες ξυλείας σήµερα

εισάγονται από το εξωτερικό. Τα περισσότερα ελληνικά δάση στις µέρες µας είναι «µη

παραγωγικά» δάση που παράγουν κυρίως καυσόξυλα και µόνο µικρές ποσότητες τεχνικής

ξυλείας, δηλ. ξυλείας µε καλή ποιότητα και χωρίς σφάλµατα. Στο εµπόριο, τα είδη που

προέρχονται από τα ελληνικά δάση είναι κυρίως ελάτη, οξιά, µαύρη πεύκη και λεύκη (από

φυτείες). Παλαιότερα παράγονταν αρκετές ποσότητες και από άλλα είδη ξύλου, π.χ. 

καστανιά, καρυδιά, κυπαρίσσι, φράξο (δεσποτάκι, µέλιο), φτελιά (καραγάτσι), λευκόδερµη

πεύκη (ρόµπολο), άρκευθο (κέδρο), σφενδάµι (κελεµπέκι) και φιλύρα (φλαµούρι). 

Σήµερα τα είδη αυτά είναι σπάνια και τα περισσότερα στην ελληνική αγορά είναι εισαγόµενα. 

Τα είδη ξύλου χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: στα κωνοφόρα και στα πλατύφυλλα

ξύλα. Στην αγορά, τα ξύλα αυτά είναι γνωστά µε τις ονοµασίες «µαλακή ξυλεία» (ξύλο

κωνοφόρων) και «σκληρή ξυλεία» (ξύλο πλατυφύλλων). Ξύλο που προέρχεται από τις

χώρες της ∆υτικής και Κεντρικής Αφρικής, της Λατινικής Αµερικής και της Νοτιοανατολικής

Ασίας ονοµάζεται τροπική ξυλεία. Μαλακή ξυλεία εισάγεται σήµερα κυρίως από τη Σουηδία, 

τη Φινλανδία, τη Ρουµανία, τη Ρωσία, τη Βουλγαρία, την Αυστρία, τη Γερµανία, τη Σλοβακία

και άλλες χώρες. Πολλές φορές χρησιµοποιείται και ο όρος «λευκή ξυλεία» όταν στο

εµπόριο αναφερόµαστε σε ξυλεία ελάτης και ερυθρελάτης προέλευσης κυρίως από τη Ρωσία

(Ρωσική ξυλεία). 

Επίσης, στη χώρα µας εισάγεται σκληρή ξυλεία, όπως οξιά, δρυς, καρυδιά, 

καστανιά, φλαµούρι, κερασιά, σφενδάµι, σηµύδα κ.α. από τη Ρωσία, τη Σερβία, την Τσεχία, 

τη Ρουµανία, τη Σλοβενία και τις χώρες της Βαλτικής. Από τις χώρες της Ν.Α. Ασίας

(Ινδονησία, Μαλαισία) εισάγονται τα είδη Meranti, Bangkirai, Merbau, Teak, ενώ από την

Αφρική εισάγονται Iroko, Mahogany, Sapele, Ajous, Bete, Limba (Fraké), Niangon, Abura 

(Bahia), Doussie, Azobé κ.α. Από τη Βόρεια Αµερική (ΗΠΑ, Καναδάς) εισάγεται ξυλεία

ψευδοτσούγκας (Oregon pine), πεύκης (Pitch pine), κερασιάς, σφενδαµιού, λεύκης, yellow 

poplar (δεν είναι λεύκη) κ.α. Τα τελευταία χρόνια γίνονται περιορισµένες εισαγωγές και από

την Αυστραλία.

Τα προϊόντα που µπορούµε να παράγουµε σήµερα από ξύλο µε µηχανική ή χηµική

κατεργασία ξεπερνούν τα 2.000. Κυριότερο προϊόν στις αναπτυγµένες χώρες του πλανήτη

είναι το χαρτί, ενώ στις φτωχές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, η βασική χρήση του

ξύλου είναι ως καύσιµη ύλη (καυσόξυλα). Στις διάφορες ξυλοκατασκευές και προϊόντα που

συναντάµε σήµερα στη χώρα µας χρησιµοποιείται κυρίως πριστή ξυλεία, δηλ. σανίδια, 

µαδέρια, καδρόνια, δοκάρια και κολόνες. Αυτές οι κατασκευές µπορεί να είναι είτε δοµικές, 

είτε έπιπλα, είτε άλλες ξυλουργικές κατασκευές, αντικείµενα, εργαλεία ή εφαρµογές στην

ξυλοναυπηγική. Ενδεικτικά αναφέρονται: στέγες, πατώµατα, ταβάνια, µπαλκόνια, σκάλες, 

ξύλινα σπίτια, θερµοκήπια, ξυλότυποι, ξυλοκατασκευές υπαίθρου, περιφράξεις, 

ηχοπετάσµατα, στρωτήρες, έπιπλα, µέσα συσκευασίας και πολλά άλλα. 

Οι παράγοντες που

επηρεάζουν τη χρήση ενός είδους ξύλου σε µία κατασκευή - εφαρµογή µπορεί να

σχετίζονται µε οικονοµικούς, τεχνικούς ή και αισθητικούς λόγους. Κρίσιµη σηµασία µπορεί

να έχουν ορισµένες ιδιότητες του ξύλου, π.χ. η σκληρότητα, το βάρος (πυκνότητα), η

φυσική διάρκεια (ανθεκτικότητα) στις κλιµατικές συνθήκες, την υγρασία, τους µύκητες και

τα έντοµα, η σταθερότητα διαστάσεων στις µεταβολές της υγρασίας κ.α. 

Σε κάθε περίπτωση, η γνώση των ιδιοτήτων του ξύλου είναι απαραίτητη τόσο από

τεχνολογική όσο και από πρακτική άποψη. Κι αυτό γιατί η ακριβής γνώση των ιδιοτήτων του

ξύλου βοηθά τον νέο Σχεδιαστή & Τεχνολόγο ξύλου και επίπλου να καταλάβει τη

συµπεριφορά του ξύλου ως υλικού. 

Γιατί απλά οι κατασκευές και τα προϊόντα ξύλου που

συναντάµε στην αγορά αλλά και καθηµερινά γύρω µας δείχνουν τη στενή σχέση που

υπάρχει µεταξύ των ιδιοτήτων του ξύλου και των δυνατοτήτων του ως δοµικό & 

κατασκευαστικό υλικό ή υλικό επιπλοποιίας. Αναµφίβολα, η επιλογή του κατάλληλου είδους

ξύλου για µία συγκεκριµένη χρήση - εφαρµογή προϋποθέτει την παραπάνω γνώση.

Περιφράξεις με ξύλο

Πρόκειται για περιφράξεις με αισθητική

κυρίως εμφάνιση και κατασκευή ασφα-

λείας, από συντηρημένα ξύλα εξωτερι-

κής χρήσης. Διακρίνονται σε:

• Περίφραξη απλής οριοθέτησης.Ηπε-

ρίφραξη αυτού του είδους χρησιμο-

ποιείται για την οριοθέτηση του

χώρου, είναι χαμηλή και δεν ενδείκνυ-

ται ως εξωτερική περίφραξη αυλής.

• Διάφανη περίφραξη. Η περίφραξη

αυτή είναι στο κανονικό ύψος, περίπου

1 με 1,50 m. Τα υλικά κατασκευής επι-

τρέπουν την οπτική επικοινωνία.

• Αδιάφανή περίφραξη. Η αδιαφανής

περίφραξη είναι ψηλή, και η κατα-

σκευή της δεν επιτρέπει να δούμε από

την άλλη μεριά.

• Περίφραξη ασφαλείας. Η περίφραξη

ασφαλείας χρησιμοποιείται για να

προστατεύσει την αυλή και την κατοι-

κία. Είναι ψηλή και βαριάς κατασκευής.

Ένας φράκτης μπορεί να κατασκευαστεί

για διακοσμητικούς λόγους ή για την

οριοθέτηση και ασφάλεια της κατοικίας

ή του οικοπέδου. Ανάλογα με τα υλικά

και την τεχνολογία κατασκευήςτους δια-

κρίνουμε τους ακόλουθους τύπους περι-

φράξεων για κατοικίες.

α. Περίφραξη από προκατασκευα-

σμένα πάνελ πριστής ξυλείας

Αυτό το είδος περίφραξης αποτελείται

από έτοιμα πάνελ, τα οποία τοποθετού-

νται το ένα δίπλα στο άλλο και δημιουρ-

γούν τον φράκτη. Ανάμεσα σε δύο

προκατασκευασμένα πάνελ στερεώνεται

ξύλινη (ή και μεταλλική) κολόνα, για αύ-

ξηση της σταθερότητας. Απαιτείται ιδιαί-

τερη προσοχή στην επιλογή της ποιότητας

και του τύπου των πάνελ, ειδικά για πε-

ριοχές με δυνατό αέρα και για επικλινείς

περιφράξεις.

Το πιο κοινό πάνελ, αποτελείται από αξε-

φάρδιστες σανίδες, οι οποίες επικαλύ-

πτουν η μία την άλλη και καρφώνονται ή

βιδώνονται σε κάθετες σανίδες ή κολονά-

κια στήριξης.

β. Φράκτες με ξύλινη πλέξη

Αυτός ο τύπος φράκτη αποτελείται από

λεπτές σανίδες ξύλου πάχους 10 έως 14

mm, που περνιούνται εναλλάξ από κάθε-

τες σανίδες, διαμορφώνονταςτη σχεδίαση

του πλεκτού καλαθιού. Το βασικό μειονέ-

κτημα αυτού του είδους, είναι η έλλειψη

σταθερότητας. Επίσης ανάμεσα από τις

σανίδες μπορεί να υπάρξουν κενά, μέσα

από τα οποία οι περαστικοί μπορούν να

δουν την αυλή μας.

Μια παραλλαγή αυτού του τύπου φαίνε-

ται στην Εικόνα 2, όπου οι λεπτές σανίδες

δεν είναι πλεγμένες, αλλά μας δίνεται

αυτή η εντύπωση. Με τον τρόπο αυτό δεν

παρουσιάζονται κενά στον φράκτη.

γ. Δικτυωτός φράκτης

Ο φράκτης αυτός χρησιμοποιείται είτε

μόνος του, είτε στερεώνεται επάνω σε

έναν ήδη υπάρχοντα φράκτη ή κράσπεδο

(τοιχείο), για να αυξήσει το ύψοςτου. Τον

βρίσκουμε με ορθογώνια ή ρομβοειδή

σχεδίαση . Μια καλή εφαρμογή

του είναι ως περίφραξη πέργκολας.

δ. Φράκτες από κάθετες σανίδες

Είναι ένας συμπαγής και ανθεκτικός φρά-

κτης. Αποτελείται συνήθως από κατακό-

ρυφες σανίδες πλάτους 10-15 cm.

Είναι πιο σταθερός από τους άλλους δύο

τύπους,τον καρφωτό και αυτόν με ξύλινη

πλέξη. Είναι κατάλληλος για περιπτώσεις

που θέλουμε ανθεκτικό φράκτη και απο-

μόνωση. Είναι όμως πιο ακριβός.

ε. Καλαμωτός φράκτης

Η κατασκευή του φράκτη γίνεται από

λεπτά κλαδιά ιτιάς, λυγαριάς ή μουριάς

και καλάμια, που πλέκονται μεταξύ τους

και δημιουργούν έναν παραδοσιακόφρά-

κτη.Αυτός ο τύπος πάνελ είναι αρκετά εύ-

καμπτος, πράγμα που μας επιτρέπει να

δημιουργήσουμε διάφορα σχέδια με κα-

μπύλες. Αποτελεί ιδανική λύση

αξιοποίησης των κλαδιών των δέντρων

αυτών.

στ. Φράκτης από ολόσωμους

πασσάλους ή σανίδες

Ο τύπος αυτός φράκτη κατασκευάζεται

και σε μορφή πάνελ, αλλά και από ξε-

χωριστά προκατασκευασμένα κομμά-

τια. Τα πάνελ μπορεί να είναι

ορθογώνια, με καμπύλη πλευρά ή

κυρτά. Τα δύο τελευταία μπορούν να

χρησιμοποιηθούν και μαζί, δημιουρ-

γώντας στην κορυφή τους ένα κύμα.

Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται πάσ-

σαλοι μικρής διαμέτρου τοποθετημένοι

κατακόρυφα ο ένας δίπλα στον άλλο.  παρουσιάζει κλασικό

τύπο περίφραξης από κατακόρυφες

μορφοποιημένες σανίδες στερεωμένες

πάνω σε οριζόντιες τραβέρσες σε από-

σταση 10 έως 15 cm η μία από την

άλλη. Ανά 1,5 με 2 m τοποθετούνται

ξύλινα μορφοποιημένα κολονάκια που

ενισχύουν την όλη κατασκευή .

2. Περιφράξεις για οικόπεδα -

αγροτεμάχια

Οι περιφράξεις για οικόπεδα και αγρο-

τεμάχια είναι συνήθως απλές κατα-

σκευές για τις οποίες δεν έχει σημασία

η αισθητική εμφάνιση της περίφραξης,

καθώς σκοπός της είναι η οριοθέτηση

και η ασφάλεια του χώρου. Ο πιο συ-

νηθισμένος τύπος που χρησιμοποιεί-

ται, είναι μορφοποιημένα ξύλινα

κολωνάκια ή πάσσαλοι και σύρμα. Η κατασκευή ενός φράκτη αυτού

του τύπου είναι απλή: Ανοίγουμε τρύ-

πες στο έδαφος με ειδικό τρυπάνι, τοποθετούμε χαλίκι στον πάτο της

τρύπας, και βάζουμε τον πάσσαλο

μέσα, σε κατακόρυφη θέση. Για μεγα-

λύτερη σταθερότητα ρίχνουμε τσι-

μέντο. Έπειτα καρφώ- νουμε το σύρμα

στους πασσάλους. Μια παραλλαγή

είναι ο αγροτικός φράκτης ,

όπου χρησιμοποιούμε αγροτικούς

στύλους ή πασσάλους.

Είδη συνδέσμων ξύλου τύπου βλήτρου

Τα απλούστερα και συνηθέστερα μέσα συνδέσεως (σύνδεσμοι) των ξύλων και των προϊόντων του

ξύλου είναι οι σύνδεσμοι (fasteners) τύπου βλήτρου. Τέτοιοι είναι οι ήλοι (καρφιά, nails), τα

δίκαρφα (ήλοι με μορφή συνδετήρα, staples), οι βίδες (screws), οι κοχλίες (μπουλόνια, bolts) και τα

βλήτρα (dowels). Σε πολλές εφαρμογές συνδυάζονται με μεταλλικά ελάσματα, μεταλλικές

προσαρμογές διαφόρων τύπων (timber engineering hardware) αλλά και με κομβοελάσματα από

μέταλλο (metal plates, punched metal plates) ή και από αντικολλητή ξυλεία (plywοod gussets). 

Στα ακόλουθα δίδονται κάποιες γενικές απαιτήσεις που θα πρέπει να τηρούνται κατά την εφαρμογή

αυτών των συνδέσμων, όπως επίσης και κανόνες υπολογισμού της φέρουσαςικανότητάς τους κυρίως

για τις δύο συνηθέστερες περιπτώσεις συνδέσεως, της μονότμητης και της συμμετρικής δίτμητης όταν φορτίζονται εγκάρσια.

Σε κάθε σύνδεση, η διάταξη και τα μεγέθη των συνδέσμων, οι αποστάσεις μεταξύ τους καθώς και οι

αποστάσεις από τις πλευρές και το άκρο του ξύλου πρέπει να επιλέγονται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται

η αναμενόμενη αντοχή και δυσκαμψία της συνδέσεως. 

Θα πρέπει να ελέγχεται η συμβατότητα

συνδέσμων διαφόρων τύπων που χρησιμοποιούνται σε μία σύνδεση, και επίσης η συμβατότητα

συνδέσεων με διαφορετικές δυσκαμψίες στις διάφορες τμήσεις μιας πολύτμητης συνδέσεως, 

δεδομένου ότι η μέγιστη αντοχή που προκύπτει από τις σχέσεις που εκτίθενται κατωτέρω δεν

αποδίδεται για τις ίδιες στάθμες παραμόρφωσης. Αυτό έχει ενδεχομένως ως αποτέλεσμα κάποιοι

σύνδεσμοι να φτάνουν στο όριο της αστοχίας τους πριν άλλου τύπου σύνδεσμοι να έχουν φορτισθεί

στο σύνολο της αντοχής τους.

Γενικές απαιτήσεις για βίδες


Γενικά απαιτείται προδιάτρηση για τις βίδες για τους ίδιους λόγους όπως και για τους ήλους.
Εξαίρεση αποτελούν οι βίδες με διάμετρο λείου στελέχους d ≤ 6 mm που χρησιμοποιούνται σε ξυλεία
κωνοφόρων (μαλακή ξυλεία) οπότε και ο κίνδυνος σχισίματος του ξύλου θεωρείται μικρός. Σε ξυλεία
κωνοφόρων η διάμετρος της οπής προδιατρήσεως που αντιστοιχεί στο μήκος του σπειρώματος πρέπει να έχει διάμετρο ίση περίπου με το 70% της διαμέτρου του λείου τμήματος.


Οι κοχλίες αποτελούν συνδετικό μέσο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κατασκευές που
μπορούν να αποσυναρμολογηθούν και να επανασυναρμολογηθούν. Οι κοχλίες συνήθως
τοποθετούνται σε προδιατρημένες οπές με διάμετρο μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του κοχλία. Η
διάμετρος της οπής στο ξύλο πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την διάμετρο του κοχλία έως και 1 mm.
Η διάμετρος της αντίστοιχης του κοχλία οπής σε χαλύβδινη πλάκα, δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη
από 2 mm ή από το 0,1d (όποιο είναι μεγαλύτερο) όπου d η διάμετρος του κοχλία.
Επειδή κατά την καταπόνηση της συνδέσεως, ακόμη και όταν αυτή ασκείται εγκάρσια στους
συνδέσμους, υπάρχει τάση εξολκεύσεώς τους (βλ. παρακάτω «φαινόμενο περιδέσεως»), τα προέχοντα
τμήματα του κοχλία ενδεχομένως να ασκήσουν θλιπτικές δυνάμεις κάθετα στις ίνες στα πλευρικά
ξύλα. Για τον λόγο αυτό και με σκοπό την κατανομή της δυνάμεως σε μεγαλύτερη επιφάνεια, κάτω
από την κεφαλή και το περικόχλιο των κοχλιών θα πρέπει να τοποθετούνται ροδέλες πλευράς ή
διαμέτρου τουλάχιστον 3d και πάχους τουλάχιστον 0,3d. Οι ροδέλες θα πρέπει να έχουν πλήρη
επιφάνεια έδρασης.
Κάποιες φορές τα χρησιμοποιούμενα ξύλα έχουν ποσοστό περιεχομένης υγρασίας (Π.Π.Υ.)
μεγαλύτερο από εκείνο που θα αποκτήσουν και αντιστοιχεί στις συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας
του κτηρίου που θα τοποθετηθούν. Αυτό θα πρέπει γενικώς να αποφεύγεται ή έστω να περιορίζεται.
Οι μεταβολές του ποσοστού περιεχομένης υγρασίας έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταβολή των
διαστάσεων των ξύλινων μελών κυρίως κάθετα στις ίνες. Στην περιοχή των συνδέσεων με
συνδέσμους τύπου βλήτρου αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη επί πλέον τάσεων με αρκετά δυσμενή αποτελέσματα (ρωγμές σκισίματα). Μπορεί επίσης να οδηγήσουν στη χαλάρωση
συνδέσμων που τοποθετούνται με σύσφιξη, όπως οι κοχλίες και οι βίδες πεπλατυσμένης κεφαλής
(στριφώνια).

Θερμικά τροποποιημένο ξύλο

Μια περίπτωση θερμικά τροποποιημένης ξυλείας αποτελεί η καινοτόμος 

τεχνολογία Plato®

που αναπτύχθηκε στην Ολλανδία και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα 

ευρεσιτεχνίας με το εμπορικό όνομα Plato®Wood. Η μέθοδος αυτή τροποποιεί 

θερμικά το ξύλο με θερμότητα και ατμό, χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών 

επιτρέποντας έτσι τη βελτίωση ειδών ξύλου, π.χ. ερυθρελάτη, πεύκο, λεύκη, οξιά, 

σημύδα. Η παραγόμενη ξυλεία φέρει οικολογικό σήμα και είναι εξαιρετικά υψηλής 

ποιότητας.

Η τεχνολογία του θερμικά τροποποιημένου ξύλου Plato®Wood βασίζεται στα 

ακόλουθα τέσσερα στάδια:

- Στάδιο υδροθερμόλυσης, στο οποίο η ξυλεία θερμαίνεται στους 150-180°C υπό 

ατμό και σε αυξανόμενη πίεση (6 έως 8 atm) για διάστημα 5 ωρών. Το στάδιο 

αυτό απαιτεί ξυλεία ελαφρώς ξηραμένη στον αέρα, (περιεχόμενη υγρασία 

περίπου 15-20%). Οι ημικυτταρίνες του ξύλου στο στάδιο αυτό αποδομούνται 

μερικώς και η λιγνίνη «ενεργοποιείται». Ωστόσο, η κυτταρίνη παραμένει 

ανέπαφη, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τη διατήρηση των μηχανικών 

ιδιοτήτων του Plato®Wood σε υψηλό επίπεδο. 

- Στάδιο ξήρανσης, το οποίο γίνεται σε κοινό βιομηχανικό ξηραντήριο. Η ξυλεία 

ξηραίνεται μέχρι ένα επίπεδο περιεχόμενης υγρασίας 8-10%. Το στάδιο αυτό 

διαρκεί αρκετές ημέρες (από 5 ημέρες μέχρι και 3 εβδομάδες).

- Στάδιο τροποποίησης, κατά το οποίο η ξυλεία τροποποιείται θερμικά στους 

150-190°C σε ένα ξηρό περιβάλλον για χρονικό διάστημα 12-16 ωρών. Χημικές 

αντιδράσεις συμβαίνουν μέσα στο ξύλο, οι αλδεΰδες που σχηματίστηκαν κατά 

το πρώτο στάδιο αντιδρούν με την ήδη «ενεργοποιημένη» λιγνίνη με 

αποτέλεσμα την δημιουργία νέων, δυνατών χημικών δεσμών. Το στάδιο αυτό 

έχει ως αποτέλεσμα τη σταθερότητα των διαστάσεων του ξύλου και δίνει στο 

τέλος ξυλεία με ποσοστό υγρασίας περίπου 1%! 

- Στάδιο κλιματισμού, κατά το οποίο το Plato®Wood κλιματίζεται όπως και η 

κοινή ξυλεία ξηραντηρίου ανάλογα με τις συνθήκες που πρόκειται να 

χρησιμοποιηθεί (ΠΠΥ = 6 έως 10%). Το στάδιο αυτό διαρκεί περίπου 3 ημέρες.

Φυσικές ιδιότητες: Η πυκνότητα του Plato®Wood είναι περίπου 10% χαμηλότερη σε 

σύγκριση με το μη τροποποιημένο ξύλο, γεγονός που οφείλεται στην υδρόλυση 

συστατικών κατά τα στάδια παραγωγής του αλλά και στην «εξάτμιση» των 

εκχυλισμάτων του. Η υγροσκοπικότητα του Plato®Wood (ρίκνωση & διόγκωση) 

μειώνεται με συνέπεια τη βελτίωση της διαστασιακής του σταθερότητας. Ενδεικτικά 

αναφέρεται ότι ξύλο Plato®Wood πεύκης έχει σημείο ινοκόρου περίπου 15%, ενώ το

ίδιο μη τροποποιημένο ξύλο έχει 27-30%. Επίσης, η ξυλεία παρουσιάζει τιμή 

αντιρρίκνωσης (εναλλακτικός τρόπος μέτρησης της διαστασιακής σταθερότητας) 

50%. Πρόσθετα, το Plato®Wood είναι λιγότερο ανισότροπο, καθώς η διαφορά 

μεταξύ εφαπτομενικής και ακτινικής ρίκνωσης και διόγκωσης είναι σημαντικά 

μικρότερη.

Ανθεκτικότητα σε βιολογικούς παράγοντες: H ανθεκτικότητα των ελάχιστα 

ανθεκτικών ειδών (ερυθρελάτη, πεύκη, λεύκη, σημύδα) βελτιώνεται σημαντικά 

(κλάση ανθεκτικότητας 1-3). Η βιολογική ανθεκτικότητα των Plato®Wood πεύκης και 

ερυθρελάτης σε μύκητες είναι αντίστοιχα 6-7 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή 

του μη τροποποιημένου. Είναι χαρακτηριστικό ότι Plato®Wood ερυθρελάτης 

προσφέρεται με εγγύηση 15 ετών όσον αφορά την ανθεκτικότητα σε βιολογικούς 

παράγοντες και τη διαστασιακή του σταθερότητα.

Εκτεταμένη ανάλυση του κύκλου ζωής του Plato®Wood και των ανταγωνιστικών του 

προϊόντων (εμποτισμένη ξυλεία, Meranti, PVC, αλουμίνιο, χάλυβα) σε μορφή απλών 

και σύνθετων προϊόντων (κασώματα παραθύρων) απέδειξε ότι το Plato®Wood 

παρουσιάζει σημαντικά υψηλότερα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Η ανάλυση 

αφορούσε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του κάθε προϊόντος, όπως κόστος 

παραγωγής και μεταφοράς, χρήση και απαλλαγή του προϊόντος, καθώς και 

περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κατά τη διάρκεια παραγωγής του Plato®Wood, τα 

αέρια που απελευθερώνονται είναι λιγότερα συγκριτικά με αυτά κατά τη διάρκεια 

παραγωγής ανταγωνιστικών υλικών. Μετά το τέλος του κύκλου ζωής του μπορεί να 

χειρισθεί όπως το μη τροποποιημένο ξύλο.

Η ξυλεία Plato®Wood χρησιμοποιείται σήμερα σε κατασκευές εξωτερικού χώρου, 

κυρίως σε έπιπλα κήπου, φράχτες, ξυλεπενδύσεις σε κτίρια, δάπεδα τύπου decking, 

υπόστεγα, εξωτερικές πόρτες και παράθυρα.

Η ξυλεία Plato®Wood παράγεται στην πόλη Άρνεμ της Ολλανδίας και τα δικαιώματα 

χρήσης και προώθησης της τεχνολογίας ανήκουν στην εταιρεία Plato International 

Technology BV. H συνολική ετήσια παραγωγή είναι σήμερα 24.000 κ.μ., ενώ 

εξάγεται στο Βέλγιο και τη Γερμανία. Το Plato®Wood έχει κατοχυρωθεί με 

παγκόσμιο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και επομένως η χρήση της τεχνολογίας του 

απαιτεί την εξασφάλιση σχετικής άδειας.